2014-07-25

Ka Pāka Aupuni o ke Ana ʻElepani Pūhuluhulu

Aloha mai nō kākou e nā makamaka heluhelu a me koʻu mau hoaaloha! Pehea mai nei ʻoukou i kēia lā?

Ua hoʻopau au i ka heluhelu ʻana i kekahi puke ʻōlelo Pelekānia i ka pō nei.  ʻO Underground ka inoa a ʻo Jean Ferris ka mea kākau. ʻO kekahi puke aʻu i kūʻai mai ai ma ʻAmelika ma mua.

He moʻolelo e pili ana i ka Pāka Aupuni o ke Ana ʻElepani Pūhuluhulu (Mammoth Cave National Park) ma ka mokuʻāina o Kenekuke.  I ka wā kahiko, ma kahi o nā makahiki 1840, ʻo Stephen Bishop ke alakaʻi i loko o ke Ana ʻElepani Pūhuluhulu.  He mea hoihoi loa, he kuapaʻa ʻo Stephen Bishop ma kēlā manawa.  Hilinaʻi ka haku o Stephen iā ia a hiki iā Stephen ke makahiʻo i loko o ke ana a ma hope ua kaha palapala ʻāina ʻo ia i ke Ana ʻElepani Pūhuluhulu.  Ua nui ka moʻolelo e pili ana i nā kuapaʻa i kēia nōwela.

He puke ʻo Underground na Jean Ferris
Ke alakaʻi ana ʻo Stephen Bishop
Ke alakaʻi ana ʻo Mat Bransford
He puke alakaʻi kahiko



A hui hou!

2014-07-24

Ke kīʻaha kī ʻo Versailles

Aloha mai nō kākou e nā makamaka heluhelu a me koʻu mau hoaaloha! Pehea mai nei ʻoukou i kēia lā?

ʻO koʻu lā hānau ke kumu aʻu i hele ai i Arita有田i kēlā hopenapule aku nei.  I kekahi mau mahina aku nei, ua kūʻai mai au i ke kīʻaha kī ʻo Versailles polū o ka Hui Pokela ʻo Kōraku 幸楽窯 ma kekahi hale kūʻai liʻiliʻi i loko o ke kikowaena kūʻai ma Arita.  Ua nani loa ka waihoʻoluʻu!  Ua hoʻoholo au e kūʻai mai i ke kīʻaha kī ʻo Versailles keʻokeʻo na kaʻu makana lā hānau.  No laila, ua huli au i ka helu wahi o ka Hui Pokela ʻo Kōraku a ua hele au ma laila i ka Poʻaono aku nei.

Makemake au i kēia ʻōpaʻa pā, no ka mea, hoʻohiluhilu loa ma muli o ka nui o ka gula i hoʻohana ʻia.  I kēia ʻōpaʻa pā, aia nā kīʻaha kī, nā kīʻaha kope, nā kīʻaha kopeika, nā ipu kope, nā puna kī, nā pā monamona, nā pā meaʻono nui a me nā pola huaʻai.


He haka kau i loko o ka hale kūʻai
Nā kīʻaha kope
Nā pā monamona
Nā kīʻaha kopeika, nā puna kī, ka ipu kope
Nā pā monamona
Nā kīʻaha kī
Nā pā like ʻole
Kaʻu kīʻaha kī
Hiki ke ʻike ʻia nā pua
Nani nō hoʻi ke ʻau
Kekahi pā monamona aʻu
Nui ka gula
Ka gula a me nā pua
Ka maka o ke pā monamona
Ka gula
Nā pua
Kaʻu puna kī
Liʻiliʻi ke puna kī


A hui hou!

2014-07-23

Ka Hui Pokela ʻo Leʻa Hauʻoli

Aloha mai nō kākou e nā makamaka heluhelu a me koʻu mau hoaaloha! Pehea mai nei ʻoukou i kēia lā?

Nui koʻu hoihoi i ka pokela a makemake au e hele i ke kaona ʻo Arita 有田 ma ka mokuʻāina o Saga 佐賀 ma Iāpana nei.  E hōʻiliʻili ana au i ka pokela mai Arita a i kēia manawa ʻano nui kaʻu hōʻiliʻilina!  Ke kūʻai mai au i kekahi pā hou, huli au i ka mea i hoʻohana ʻia nā wahihoʻoluʻu gula, ʻulaʻula a i ʻole polū.

I koʻu hele ʻana i ke kikowaena kūʻai pokela ma Arita, ua kūʻai mai au i nā pā o ka Hui Pokela ʻo Kōraku, no ka mea nui ka gula i hoʻohana ʻia i ia mau pā.  I kēlā Poʻaono aku nei, ua hele au i Arita no ka mea aia koʻu lā hānau ma ka lā ʻumikūmāono o Iulai.  Ua hiki iaʻu ke hele me nā hoaaloha i kekahi hale ʻaina ma Fukuoka nei, akā, ua hele au i Arita, kaʻu kaona punahele!  I koʻu hōʻea ʻana i Arita, ua hele au i ke kikowaena kūʻai pokela e like me nā manawa a pau.  Nui nā hale kūʻai pokela o nā hui pokela like ʻole ma laila a hiki ke kūʻai mai i nā pā me ka maʻalahi.  Ma hope o koʻu hele kūʻai ʻana ma laila, ua hoʻoholo au e hele i ka Hui Pokela ʻo Kōraku.  ʻAno mamao ka Hui Pokela ʻo Kōraku mai ke kahua kaʻaahi ʻo Arita a liʻiliʻi wale nō ka poʻe e hele ai ma laila, no ka mea, hiki nō ke kūʻai mai i nā huahana a pau i nā hale kūʻai liʻiliʻi i ke kaona.  Kahiko loa nā hale o ka hui Pokela ʻo Kōraku.  Ua hiki iaʻu ke komo i loko o ka hale hana a ua wehewehe mai ka limahana iaʻu e pili ana i ka pokela o Kōraku.  Ua hoihoi loa, akā, liʻiliʻi wale nō nā kiʻi aʻu i paʻi ai i loko o ka hale hana.  Ua wela loa i loko, a laila nui ka hana o nā limahana.  No laila, hilahila au i ke paʻi kiʻi ʻana i kēlā ʻano kūlana.  Ma hope o ka nānā ʻana o ka hale hana, ua paʻi kiʻi au ma ka hale kūʻai ma laila.

He aha ka manaʻo o Kōraku?  ʻO ka hauʻoli ka manaʻo o 幸 a ʻo leʻa a i ʻole leʻaleʻa ka manaʻo o raku 楽.  No laila, ʻo ka Hui Pokela ʻo Leʻa Hauʻoli ka inoa o kēia hui i unuhi ʻia ma ka ʻōlelo Hawaiʻi.  ʻO ka mea maʻamau, hoʻohana ʻia ka huaʻōlelo ʻo kama 窯 i nā hui pokela.  ʻO ka ʻoma pokela ka manaʻo o kama.  No laila,ʻo Kōraku Gama 幸楽窯  ka inoa piha o kēia hui pokela ma ka ʻōlelo Kepanī.  Ua ʻike paha ʻoe, ua loli ka puana ʻo kama i loko o ka inoa.  Ma hope o ka huaʻōlelo Kōraku, pono e puana ʻia gama.


Ka Hui Pokela ʻo Leʻa Hauʻoli 幸楽窯
Ka ʻīpuka
I loko o ka hale hana
I loko o ka hale hana
He kiʻi nunui me nā kile lāmeka
Paʻi kokoke ʻia
He kiʻi nunui ʻē aʻe me nā kile lāmeka
He pēniki, ka manu hoʻokalakupua
Nā pā o ka wahine ʻakaʻaka
ʻO 幸楽窯 i kākau lima ʻia
ʻO 幸楽窯 i kākau lima ʻia
ʻO 幸楽窯 i kākau lima ʻia
Ke kikowaena ʻo Kōraku, 幸楽会館
Hauʻoli, 幸,
Leʻa, 楽, raku
Hui, 会, kai
Hale, 館, kan


A hui hou!

2014-07-22

He 60 Moe Paipai

Aloha mai nō kākou e nā makamaka heluhelu a me koʻu mau hoaaloha! Pehea mai nei ʻoukou i kēia lā?

Hoʻomau au e aʻo mai i ka ʻōlelo Ainu.  E hoʻomaʻamaʻa hoʻokahi ana au ma mua a i ʻole ma hope o ka hana.  A laila, pōmaikaʻi nō au i nā haʻawina me koʻu hoaaloha ʻĪkālia ʻo Elia.  Hui māua ma Skype i hoʻokahi manawa i ka pule a hana pū māua i ke kuisa huaʻōlelo Ainu.  Ma hope o ke kuisa, heluhelu māua i ka puke ʻōlelo Ainu e pili ana i ka pilinaʻōlelo a hiki iā māua ke hoʻomaʻamaʻa i nā pāpāʻōlelo Ainu i loko o ia puke.  Hoihoi loa!

Makemake au e hoʻolauna i kekahi wikiō nani loa o ke mele Ainu.  He wikiō kātuna kēia o kekahi mele hoʻohiamoe keiki Ainu kuʻuna.  Ua haku ʻia kēia wikiō kātuna e FRPAC (The Foundation for Research and Promotion of Ainu Culture).  Eia ka hōʻuluʻulu manaʻo o ia mele:

No ke aha ʻoe e uē nei?
Makemake ʻoe e lohe i ia moʻolelo?
I luna o nā ao
I luna o ka lewa
I luna iki aku hoʻi
Aia he muliwai nani
Ke piʻi aʻe i ia muliwai
I kēlā ʻaoʻao, nui nā kumulāʻau
A me nā meakanu o ka waihoʻoluʻu kālā
I kēia ʻaoʻao, nui nā kumulāʻau
A me nā meakanu o ka waihoʻoluʻu gula
Ma hope o ia muliwai
Aia he hale o ka waihoʻoluʻu gula
He hale nui
I kēlā ʻaoʻao, ua kaha kiʻi ʻia ke anilā ʻino
I kēia ʻaoʻao, ua kaha kiʻi ʻia ke anilā maikaʻi
Noho ke Akua Haku Ola i loko o ia hale
Ma ka ʻaoʻao ʻākau, aia 60 moe paipai
Ma ka ʻaoʻao hema, aia 60 moe paipai
Ma ka ʻaoʻao ʻākau, hoʻoluliluli ke Akua Haku Ola
I nā 60 moe paipai
Ma ka ʻaoʻao hema, hoʻoluliluli ke Akua Haku Ola
I nā 60 moe paipai
Hāʻule iho nā leo uē o nā pēpē
Mai ia mau moe paipai
A hiki i kēia ao
I loko o nā leo i hāʻule iho
Hānau ʻia ka mea i kapa ʻia ka hiamoe
No laila, makemake ʻoe e lohe
I ia moʻolelo
A ke uē nei ʻoe
Maikaʻi
E hīmeni aku ana au iā ʻoe
I ia moʻolelo

I koʻu manaʻo, he mele hoʻohiamoe maikaʻi loa kēia.  Eia ka loulou ma YouTube.  E ʻoluʻolu ʻoe e kaomi iho!


He makuahine Ainu me kāna pēpē
Ka lawe
Ka muliwai me ke ao gula
Ka hale i luna o ka lani
ʻO Ramat Kar Kamuy, ke Akua Haku Ola
ʻO Ramat Kar Kamuy me nā moe paipai
ʻO Ramat Kar Kamuy
Nā moe paipai
Nā leo uē mai nā moe paipai
Nā leo uē e hāʻule nei i ka honua
Loaʻa i ka pēpē i ka ulahi o ka hiamoe


A hui hou!