2005-09-30

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050930

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

coat - kuka
vegetable oil - 'aila meakanu
plant - meakanu
flowering plant - meakanu pua
sunscreen lotion - 'aila pale lā
to protect - pale
suntan lotion - 'aila 'ōlala
gas stove - kapuahi ea
electric heater - kapuahi uila
hot plate - kapuahi papakau
counter (in a kitchen) - papakau
fireplace - kapuahi ho'opumehana
to warm, heat - ho'opumehana
warm, warm-hearted - pumehana
with a warm aloha - me ke aloha pumehana
fire - ahi
coal - lānahu
iron pot - ipu hao
iron - hao
hot water - wai wela

2005-09-29

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050929

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

to edit, correct - ho'oponopono
to design - hakulau
chapter (of a book) - mokuna
Now pay attention, ~ - 'Auhea wale ana 'oukou e ~
the descendants, children - nā mamo
to explore - 'imi loa
round, neat and trim (of flowers) - popohe
to protest, critic -
firewood - wahie
steam - māhu
cold water - wai hu'ihu'i
tea cup - kī'aha kī
water pitcher - pika wai
stove, heater - kapuahi
kerosene heater - kapuahi 'aila māhu
oil - 'aila
kerosene - 'aila māhu
lard - 'aila pua'a
frying oil - 'aila palai
raincoat - kuka 'aila

2005-09-28

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050928

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

baby bottle - 'ōmole omo waiū
to suck - omo
lamp - kukui
table lamp - kukui kū pākaukau
lampshade - pale kukui
legend, tale - ka'ao
to collect, gather - 'ohi
to draw a picture, paint a picture - kaha ki'i
copyright - kuleana kope
copy - kope
right - kuleana
all rights - kuleana a pau
to copy, make a copy - hana kope
portion, part - hapa
to publish - pa'i
center, headquarters - kikowaena
Hawaiian Language Center - Kikowaena 'Ōlelo Hawai'i
the University of Hawai'i at Hilo - ke Kulanui o Hawai'i ma Hilo
to manage, run - ho'okele
to proofread - loihape

2005-09-27

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050927

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.


woolen blanket, heavy blanket - kapa huluhulu
blanket - kapa
electric blanket - kapa uila
quilt - kapa kuiki
bedspread - uhimoe
rug - moena
carpet - moena weleweka
velvet - weleweka
to sleep late - moe awakea
to oversleep, sleep a long time - moe loa
to be sick in bed - moe ma'i
Tom has been sick in bed for a long time. - Ua lō'ihi ka moe ma'i o Koma.
sleeping bag - (ke) 'eke moe
baggage - ukana
suitcase - pāiki
pillow - uluna
pillow case - pale uluna
light bedspread - kīhei moe
umbrella - māmalu
bottle - 'ōmole

2005-09-26

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050926

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

bedroom - lumi moe
master bedroom - lumi moe haku
guest room - lumi moe malihini
dining room - lumi 'aina
kitchen - lumi kuke
apartment - ke'ena noho
apartment building - hale papa'i
closet - ke'ena waiho
broom closet - ke'ena pūlumi
shower stall - ke'ena kililau
bathroom - lumi 'au'au
laundry room - lumi holoi
waiting room - lumi ho'olulu
bus stop - kūna ka'a 'ōhua
eating mat (laid on the floor) - papa 'aina
bucket - pākeke
pail - pākeke li'ili'i
shower curtain - pale kililau
window curtain - pale pukaaniani
scissors - 'ūpā

2005-09-25

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050925

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

to deny, refuse - hō'ole
to regret - minamina
Too bad., What a shame. - Minamina noho'i.
to smile - mino'aka
to disappear - nalo
to close, shut - pani
to slam, close forcefully - pani 'ino
stone house - hale pōhaku
Rocky Mountains - Mauna Pōhaku
house thatched with pili grass - hale pili
steps, stairs - 'anu'u
porch, balcony - lānai
wall - paia
front (of a house) - alo
the favorite grandchild - ka mo'opuna i ke alo
face to face - he alo ā he alo
back (of a house) - kua
behind - ma ke kua
living room - lumi ho'okipa
to entertain - ho'okipa

2005-09-24

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050924

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

butterfly stroke - 'au mālolo
general name for flying fish - mālolo
doggie paddle (swimming) - 'au 'īlio
butterfly - pulelehua
to break, snap (of a stick, etc.) - haki
easily broken, fragile - haki wale
to arrive - hiki
to fall - hā'ule
to lay an egg - hā'ule hua
to spread out - laha
to advertise - ho'olaha
advertisement - ho'olaha
help-wanted ad - ho'olaha lima hana
to hear, listen - lohe
to listen carefully - lohe pono
to think, suppose - mana'o
to forget - poina
Don't forget me. - Mai poina 'oe ia'u.
forgetful, absent-minded - poina wale
to consent, agree - 'ae
to agree easily - 'ae wale
video - wikiō
video cassette - lola wikiō
cassette - lola
camcorder - pahu pa'i wikiō
box - pahu
to shoot a video - pa'i wikiō
to borrow, check out (by signing for) - kāinoa
Did you check out that book? - Ua kāinoa 'oe i kēnā puke?
registration form - palapala kāinoa

2005-09-23

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050923

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

collarbone - iwi lei
shoulder - po'ohiwi
knee - kuli
elbow - ku'eku'e lima
heel - ku'eku'e wāwae
blood - koko
to have a nosebleed - kahe ke koko o ka ihu
to flow - kahe
saliva - hā'ae
to drool at the mouth - kahe ka hā'ae
to bleed - kahe koko
wrist - pūlima
lung - akemāmā
fist - pu'u lima
palm (of hand) - poho lima
rib - iwi 'ao'ao
thigh - 'ūhā
hip - kīkala
navel, genitals (figurative) - piko
intestines - na'au
short-tempered - na'au pōkole
to memorize - ho'opa'ana'au
backbone - iwi kuamo'o
to swim - 'au
swim cap - pāpale 'au
swimming pool - pūnāwai 'au'au
crawl (swimming) - 'au kolo
back stroke - 'au kua
breast stroke - 'au umauma
side stroke - 'au 'ao'ao

2005-09-22

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050922

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

As you want., It's up to you., Suit yourself. - Aia nō ia iā 'oe.
to decide - ho'oholo
Whatever you decide. - Aia nō ia i kāu ho'oholo 'ana.
It doesn't matter where the work is done. - Aia nō i kahi e hana ana.
whenever you want to come - aia nō i kāu hele 'ana mai
every now and then - aia aku ā aia mai
sausage, wiener - na'aukake
hot dog - na'aukake 'Amelika
Every now and then we eat sausages. - Aia aku ā aia mai, 'ai mākou i ka na'aukake.
Here comes Nohea. - Eia a'e 'o Nohea.
ginger - 'awapuhi
My house is in front of your house. - Aia ko'u hale ma mua o kou hale.
This island is Oahu. - 'O O'ahu kēia mokupuni.
name - inoa
Who? - 'O wai?
lover, sweetheart - ipo
his, her sweetheart - kāna ipo
What is it?, What? - He aha?
What is that? - He aha kēlā?
what kind of ~ - he ~ aha
What kind of house is that? - He hale aha kēlā?
What are you doing? - E aha ana 'oe?
What happened to the car? - I aha 'ia ke ka'a?
What is the use of talking? - E kama'ilio ā e aha?
will be, will become - he ~ ana
She will be a hula teacher. - He kumu hula ana 'o ia.
lehua tree, lehua flower - lehua
finger - manamana lima
toe - manamana wāwae
thumb - manamana lima nui

2005-09-21

Kāwelewele

Pō'akolu, 21 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

He kāwelewele ko'u i ka 'ānō wale iho nei nō. Makemake au i kēia loli 'ana, akā pi'i au ke o'o. Kahi paha au i kēia pule.

Pa'akikī loa ke ka'ao o Lā'ieikawai a ua heluhelu lihi wale nō au i ka pō nei. Maka hiamoe au i kēia pō a makemake e hiamoe koke.

Ua hele au i nā ka'ina wāwae he 10,359 i kēia lā.

A hui hou i kakahiaka!

(hāmama...)

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050921

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

Yes, I understand. - 'Ae, maopopo ia'u.
I don't understand. - 'A'ole maopopo ia'u.
orange (color) - 'alani
grey - hinahina
Yes, that's right. - 'Ae, pololei.
pandanus leaf - lau hala
craft - hana no'eau
a Hawaiian craft - he hana no'eau Hawai'i
to weave, plait - ulana
That's not the question. - 'A'ole kēlā ka nīnau.
minister, priest, pastor, preacher - kahuna pule
dolphin - mahimahi
post office - hale leka
rainy land - 'āina ua
owl - pueo
gourd rattle with feathers on the top - 'ulī'ulī
there is, there are, there - aia
Where is the house? - Aia i hea ka hale?
My school is in Oahu. - Aia ko'u kula ma O'ahu.
party - pā'ina
The party is on Friday. - Aia ka pā'ina ma ka Pō'alima.
Where's my car? - Aia i hea ko'u ka'a?
Where's the book? - Aia i hea ka puke?
which house - ka hale hea
here is, here are, here - eia
Present. (as response to roll call) - Eia.
Here you are!, So you have come! - Eia 'oe!
Here's your pen. (handing, giving) - Eia kāu peni.
depending on H - aia i H
As you want., It's up to you., Suit yourself. - Aia iā 'oe.

2005-09-20

Ka ho'omaka 'ana o Lā'ieikawai

Pō'alua, 20 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Aloha nui au e 'ai i ka niu! Ua hele kekahi haumana i Malaisia a i kēia lā, ua lawe mai 'o ia i ka pukana – nā mea 'ono kuki niu! Ua hau'oli loa au!



I kēia pō, makemake au e ho'omaka i kekahi puke maiā Ulukau. 'O Ke ka'ao O Lā'ieikawai ke po'o inoa. Loa maoli a pa'akikī loa kēia nōwela! Aia he 196 'ao'ao!

Eia ka loulou o kēia nōwela: http://ulukau.org/cgi-bin/library?c=hk2&l=haw

Ua hele au i nā ka'ina wāwae he 11,497 i kēia lā. Ua 'ano māluhiluhi au.

A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050920

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

Do you know her? - Kama'āina 'oe iā ia?
There's a lot of work at school. - Nui ka hana ma ke kula.
You're right. - Pololei 'oe.
on Oahu island - ma ka mokupuni 'o O'ahu
capital - kapikala
group of islands, archipelago - pae 'āina
governor - kia'āina
quickly - wikiwiki
Cars go quickly here and there. - Holo wikiwiki nā ka'a ma 'ō a ma 'ane'i.
There are also lots of tourists. - Nui nō ho'i ka po'e māka'ika'i.
from foreign lands - mai nā 'āina 'ē
fireman - kinai ahi
hospital - haukapila
heart - pu'uwai
stomach - 'ōpū
hat - pāpale
shoe - kāma'a
barefoot - kāma'a 'ole
glasses (eye) - makaaniani
case for glasses - wahī makaaniani
watch, clock - uaki
proud - ha'aheo
appropriate, proper - kūpono
difficult - pa'akikī
easy - ma'alahi
mischievous, naughty - kolohe
messy - kāpulu
low - ha'aha'a
hula troupe - hālau hula
Do you understand? - Maopopo iā 'oe?

2005-09-19

'O Lilo

Pō'akahi, 19 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Kama'āina 'oukou i ke ki'i'oni'oni 'o Lilo a me Stitch, 'eā? 'Ike au e 'ano kahiko kēia ki'i'oni'oni, akā i ka pō nei, ua nānā au i ka wikiō. Ua aloha nui au i ka mele ma ka 'ōlelo Hawai'i i ka maka mua o ke ki'i'oni'oni. Ua heluhelu au e hīmeni nā keiki mai ke Kula 'o Kamehameha i kēlā mele. Ua aloha au i ka mahele mua no ka mea e hula ana ka po'e.



Ua holoholo au i ka pāka 'o Ōholi i kēia pō. Ua hele au i nā ka'ina wāwae he 10,096 i kēia lā. Ke hele au i nā ka'ina wāwae he 10,000, maika'i nō ia!

A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050919

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

lips - lehelehe
tongue - alelo
features (facial) - helehelena
face - maka
cheeks - papālina
big cheeks - papālina nui
eyebrow - ku'emaka
hair of the eyebrow - hulu ku'emaka
eyelash - lihilihi
fake eyelashes - lihilihi maka ku'i
artificial - ku'i
wig - lauoho ku'i
false teeth - niho ku'i
artificial leg - wāwae ku'i
eyelid - 'ūpo'i maka
chin - 'auwae
temple, side of the head - maha
throat - pu'u
sore throat - pu'u 'eha
beard - 'umi'umi
brain - lolo
What's the name of your friend? - 'O wai ka inoa o kou hoaloha?
Is your name Ku'ulei? - 'O Ku'ulei kou inoa?
My name is Kalei. - 'O Kalei ko'u inoa.
What's his name? - 'O wai kona inoa?
His name is Nohea. - 'O Nohea kona inoa.
Her friend's name is Nai'a. - 'O Nai'a ka inoa o kona hoaloha.
Lihau is at a restaurant. - Aia 'o Līhau i ka hale 'aina.
This restaurant is close to the university. - Kokoke kēia hale 'aina i ke kula nui.
There are lots of students coming in for lunch. - Nui nā haumana e hele mai ana no ka 'aina awakea.

2005-09-18

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050918

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

mud - 'ūkele
The telephone line is busy. - Pa'a ke kelepona.
very busy working - pa'a i ka hana
The door is closed. - Pa'a ka puka.
to make an appointment - ho'opa'a manawa
life insurance - ho'opa'a ola
registered letter - leka i ho'opa'a 'ia
concert - 'aha mele
nosy - nīele
awkward, unskilled - hemahema
clever, skilled - no'eau
proverb, saying - 'ōlelo no'eau
a man skillful at making feather leis - he kāne no'eau i ka haku lei hulu
wrong, mistake - hewa
my mistake - ko'u hewa
I ate the cake by mistake. - Ua 'ai hewa au i ka mea 'ono.
Where are you going? - E hele ana 'oe i hea?
correct, right - pololei
to stand straight - kū pololei
What's your name? - 'O wai kou inoa?
My name is Analu. - 'O 'Analū ko'u inoa.
What's his name? - 'O wai kona inoa?
His name is Mamo. - 'O Mamo kona inoa.
Who is she? - 'O wai 'o ia?
She is Nohea. - 'O Nohea 'o ia.
Oh! - 'Ō!
What's the name of your mother? - 'O wai ka inoa o kou makuahine?
family name - inoa 'ohana
My family name is Kauhi. - 'O Kauhi ko'u inoa 'ohana.
nostril - pukaihu

2005-09-17

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050917

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

perfect, faultless, flawless - hemolele
garden - māla
tree - kumulā'au
plant - mea kanu
to plant, bury - kanu
taro - kalo
leader - alaka'i
song - (ke) mele
his song (sung, composed by him) - kāna mele
his song (in his honor) - kona mele
spirit, soul - 'uhane
dirty - lepo
thirsty - make wai
not thirsty, quenched - kena
to drink until satisfied - inu ā kena
open, unfolded (flower) - mohala
wilted (flower) - mae
enough - lawa
As soon as the work is finished, we'll leave. - I lawa nō ā pau ka hana, ho'i kāua.
open - hāmama
The door is open. - Hāmama ka puka.
to cry loudly - uē hāmama
closed - pa'a
fixed salary - uku pa'a
pay, payment - uku
I'll pay., My treat. - Na'u e uku.
your pay (paid to you) - kou uku
your pay (paid to someone else) - kāu uku
permanent residence - noho pa'a
stuck in the mud - pa'a i ka 'ūkele

2005-09-16

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050916

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

animal - holoholona
veterinary - kauka holoholona
dentist - kauka niho
carpenter - kamanā
farmer - mahi 'ai
What's the problem? - He aha ka pilikia?
cliff - pali
tourist - po'e māka'ika'i
many tourists - nui nā po'e māka'ika'i
to follow - hahai
to follow the trail - hahai i ke ala hele
round trip - holopuni
one-way - holokahi
How's it going? - Pehea ka holo 'ana?
to flush the toilet - ho'oholo i ka wai o ka lua
valley - awāwa
Kalalau Valley - ke awāwa 'o Kalalau
to call, give a name to - kapa
to be called, named - kapa 'ia
side - 'ao'ao
this side of the island - kēia 'ao'ao o ka mokupuni
beach - kahakai
the first beach - ke kahakai mua
Have you perhaps seen ~? - Ua 'ike paha 'oe ~?
maybe, perhaps, probably - paha
maybe not, probably not, likely not - 'a'ole paha
maybe so - pēlā paha
K or H - K ā H paha
two or three - 'elua ā 'ekolu paha
I may go., I might go. - Hele paha au.

2005-09-15

Ka Momi 'Ele'ele

Pō'ahā, 15 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

I ka pō nei, ua kama'ilio au me ko'u kaikuahine me ke kelepona no 102 minuke! 'O kona lā hānau 11 o Kepakemapa. Ua makemake au e hā'awi aku i ka makana iā ia, akā hā'awi aku i ke kālā wale nō. Malia o kū'ai mai 'o ia i ka mea ho'onani kino. Makemake 'o ia i ka lei momi 'ele'ele, akā pipi'i maoli ia!

I kekahi lā, makemake au i ka ruby no ka mea ua hānau au i ka Iulai. 'O ka pōhaku hānau o Iulai ka ruby.

Ua kū'ai mai ka'u haumana i ka ruby ma Tailani. Nui loa kēlā ruby! 'A'ole hiki ia'u ke ha'i 'ano ka waiho'olu'u o kēlā pōhaku! 'Ula waina? 'A'ole! Pūkoko nō! Pūnono nō! U'i loa! I nehinei, ua hui au i kēia haumana me ka ruby. Ua ho'i a'e nei 'o ia mai Hawai'i no ka male 'ana o kāna keiki hanauna. Ua kama'ilio nui māua no Hawai'i. I kona hele 'ana i Hawai'i i ka wā mamua, ua kū'ai mai 'o ia i ke kūpe'e lima pūpū o Ni'ihau.

'Eha iki ko'u mau maka.

A hui hou!

'Ōlelo pāku'i. 'A'ole maopopo ia'u ka ruby ma ka 'ōlelo Hawai'i. 'A'ole aia i ka'u puke wehewehe 'ōlelo.

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050915

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

ignorant - na'aupō
near - kokoke
far - mamao
near the house - kokoke i ka hale
They(3) were almost in an accident. - Kokoke lākou e loa'a i ka ulia.
accident - ulia
car accident - ulia ka'a
to have a car accident - loa'a i ka ulia ka'a
stormy - 'ino
healthy - ola
destroyed - pau
to pass away, die - hala
Time has passed., It is late. - Ua hala ka manawa.
afraid - maka'u
He is afraid of war. - Maka'u 'o ia i ke kaua.
courageous - koa
distinguished, honorary - hanohano
It's hot today. - Wela kēia lā.
Too bad!, How sad! - Aloha nō!
Goodbye till we meet again! - Aloha a hui hou!
Take care. - E mālama pono.
How's school? - Pehea ke kula?
~, huh? - ~, 'eā?
You(1) are happy, huh? - Hau'oli 'oe, 'eā?
She went to Honolulu, you know. - Ua hele aku 'o ia i Honolulu, 'eā.
Say, what are you(1) up to? - 'Eā, e aha ana 'oe?
It's that way, is it? - Pēlā, 'eā?
Grandpa - Tūtū
This heat isn't good. - 'A'ole maika'i kēia wela.
doctor - kauka

2005-09-14

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050914

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.


Earth - Honua
family - 'ohana
bad-smelling, sweaty-smelling - hohono
fragrant, sweet-smelling - 'a'ala
heavy - kaumaha
to talk, converse - kama'ilio
conversation - kama'ilio 'ana
sea spray - 'ehu kai
rock crab - 'a'ama
the first day of school - ka lā mua i ke kula
mom - māmā
limpet - 'opihi
mountain, high hill - kuahiwi
the shell lei of Niihau - ka lei pūpū o Ni'ihau
only - wale nō
only two - 'elua wale nō
there are many colors - nui nā waiho'olu'u
there are also many colors - nui nō ho'i nā waiho'olu'u
in the ancient times - i ka wā kahiko
the people of Niihau - ka po'e o Ni'ihau
to sing about the shells - hīmeni no nā pūpū
skull - iwi po'o
bone - iwi
forehead - lae
to have a dull headache - nalulu ka lae
commoner - maka'āinana
sun -
police station - hale māka'i
homework - ha'awina
photo, image - ki'i

2005-09-13

Ke Ki'o Ahi

Pō'alua, 13 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

I kēia mau lā, 'a'ole au i kākau ma 'a'nei. Ua pa'ahana au. Ua māluhiluhi au. Ua moloā au. Ua ulukū au. Pono au e a'o aku ma ke kula ki'eki'e hou a 'a'ole makemake nā haumana o kēlā kula e ho'opa'a ha'awina. Pono au e ho'omau i nā papa i laila ā hiki i kēia makahiki a'e. Auē! Loa maoli ia!

Ua 'au'au a'e nei au. I kēia manawa, ke inu nei au i ke kī 'ono a ke 'ai nei i ka pea Kepanī. Momona loa ka pea Kepanī a wai nui ia. Aia au i ka palekaiko nei? Pēlā paha, akā e ho'i koke ana au i ke ki'o ahi.

A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050913

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

there (usually used as a pronoun) - laila
there (usually visible or pointed to) -
before, ahead, forward - mua
after, behind - hope
after, behind - muli
middle, between - waena
to play outside - pā'ani ma waho
to play outside the house - pā'ani ma waho o ka hale
to come out from (inside something) - puka mai loko
to come out from (inside) the room - puka mai loko o ka lumi
to fly to the top - lele i luna
to fly to the top of the tree - lele i luna o ka lā'au
to sit down (direction) - noho iho
to sit down (place) - noho i lalo
to hide (oneself) - pe'e
to hide (oneself) under the car - pe'e ma lalo o ke ka'a
to go towards the sea - hele i kai
to live inland, towards the mountain - noho ma uka
to go forward - hele i mua
to stand in the middle - kū ma waena
syllabary, pronunciation chart - hakalama
to cut, cut off - 'oki
to have a haircut - 'oki ka lauoho
hair - lauoho
May the Hawaiian language live! - E ola ka 'ōlelo Hawai'i!
god - akua
sky, heaven - lani
earth, land - honua
the Mediterranean Sea - ke Kai Waena Honua
World Wide Web, www - Pūnaewele Puni Honua

2005-09-12

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050912

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

my (dear) child - ku'u keiki
my (dear) house - ku'u hale
grandfather, granduncle, ancestor - kupuna kāne
grandmother, grandaunt, ancestor - kupuna wahine
uncle - 'anakala
aunt, auntie - 'anakē
older sister (for female) - kaikua'ana
younger sister (for female) - kaikaina
older brother (for female) - kaikunāne
younger brother (for female) - kaikunāne
older brother (for male) - kaikua'ana
younger brother (for male) - kaikaina
older sister (for male) - kaikuahine
younger sister (for male) - kaikuahine
cousin - hoahānau
Smith Brothers (as company name) - Hoahānau Kamika
son, boy - keikikāne
daughter, girl - kaikamahine, kaikamāhine
grandchild - mo'opuna
grandson - mo'opuna kāne
granddaughter - mo'opuna wahine
palace - hale ali'i
Iolani Palace - hale ali'i 'o 'Iolani
above, over, up, on - luna
down, under, below - lalo
outside, beyond, out - waho
inside, within, in - loko
inland, towards the mountain - uka
seaward, towards the sea - kai
here - 'ane'i

2005-09-11

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050911

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

Hawaiian food - mea 'ai Hawai'i
lazy - moloā
my (kā.ko) - ka'u, ko'u
your(1) (kā.ko) - kāu, kou
his (kā.ko) - kāna, kona
Keoni's pen (kā.ko) - kā Keoni peni
Keoni's pens (kā.ko) - kā Keoni mau peni
the teacher's pen (kā.ko) - kā ke kumu peni
the teacher's pens (kā.ko) - kā ke kumu mau peni
their(3) pen (kā.ko) - kā lākou peni
their(3) pens (kā.ko) - kā lākou mau peni
my pen (kā.ko) - ka'u peni
my pens (kā.ko) - ka'u mau peni
your(1) pen (kā.ko) - kāu peni
your(1) pens (kā.ko) - kāu mau peni
his pen (kā.ko) - kāna peni
his pens (kā.ko) - kāna mau peni
Keoni's house (kā.ko) - ko Keoni hale
the teacher's house (kā.ko) - ko ke kumu hale
their(3) house (kā.ko) - ko lākou hale
my house (kā.ko) - ko'u hale
your(1) house (kā.ko) - kou hale
his house (kā.ko) - kona hale
idea - mana'o
beauty - nani
Keoni's dance (kā.ko) - kā Keoni hula
Keoni's idea (kā.ko) - ko Keoni mana'o
Keoni's beauty (kā.ko) - ko Keoni nani
my (replaces ka'u and ko'u) - ku'u
your(1) (replaces kāu and kou) -

2005-09-10

Palaoa Palai Kōlea

Pō'aono, 10 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

I ka pō nei, aia ka pā'ina ma ko mākou kula a ua ho'omoa i ke kikimi. 'O chijimi ka inoa o kēia mea 'ai ma ka 'ōleo Kōlea, akā e kapa ana au i ke kikimi ma 'ōlelo Hawai'i.). Kama'āina 'oukou i ke kikimi? He palaoa palai ia, akā 'a'ole momona. Ua ho'omoa mākou iā ia me ka palaoa, nā hua moa, ka wai, nā mūhe'e, nā 'ōpae, a me nā lina. Eia kekahi ki'i no ka palaoa kikimi mai Pūnaewele Puni Honua:





'Ai 'ia ke kikimi me ke kai o ke koiū, ka wai, ka wīneka, ke kōpa'a, ka 'aka'akai pūpū, nā lina, a me nā nīoi.

'Ono maoli ke kikimi!

Aloha a hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050910

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

grandchild - mo'opuna
companion, friend, mate - hoa
partner - kōko'olua
power - mana
short story - mo'olelo pōkole
to take a test - hana i ka hō'ike
to make a test - haku i ka hō'ike
to compose, invent - haku
alone - ho'okahi
to live alone - noho ho'okahi
to go alone - hele ho'okahi
lion - liona
Lions Club - Hui Liona
mouse - 'iole
cake - mea 'ono
to invite - kono
to invite to dinner - kono i ka 'aina ahiahi
breadfruit poi - poi 'ulu
~, isn't it?, ~, isn't it so?, ~, right? - ~, 'a'ole anei?
We are lucky to eat this. - Laki nō kākou e 'ai i kēia.
these days, recenlty - i kēia mau lā
fresh bread - palaoa hou
The sea is calm. - Mālie ke kai.
unskilled, not good at - hemahema
surf board - papa he'e nalu
to ride a surfboard, surfing, surfer - he'e nalu
to slide, surf, slip - he'e
wave - nalu
accustomed to, used to - ma'a
Are you used to A? - Ua ma'a 'oe i A?

2005-09-09

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050909

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

all - a pau
all the things - nā mea a pau
all the other things - nā mea 'ē a'e a pau
boring - manakā
refrigerator - pahu hau
box - pahu
to look for - 'imi
to use - ho'ohana
computer - lolouila
my (a.o) - a'u, o'u
your(1) (a.o) - āu, ou
his (a.o) - āna, ona
Keoni's pen (a.o) - ka peni a Keoni
the teacher's pen (a.o) - ka peni a ke kumu
their(3) pen (a.o) - ka peni a lākou
my pen (a.o) - ka peni a'u
your(1) pen (a.o) - ka peni āu
his pen (a.o) - ka peni āna
Keoni's house (a.o) - ka hale o Keoni
the teacher's house (a.o) - ka hale o ke kumu
their(3) house (a.o) - ka hale o lākou
my house (a.o) - ka hale o'u
your(1) house (a.o) - ka hale ou
his house (a.o) - ka hale ona
to hit, beat, slap - pa'i
knowledge - 'ike
Keoni's lei (for another person) (a.o) - ka lei a Keoni
Keoni's lei (for himself) (a.o) - ka lei o Keoni
the teacher's photo (of something) (a.o) - ke ki'i a ke kumu
the teacher's photo (of himself) (a.o) - ke ki'i o ke kumu

2005-09-08

Puke Wehewehe 'Ōlelo

Pō'ahā, 8 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Ua kū'ai mai au i ke puke wehewehe 'ōlelo Hawai'i ma Amazon a ua loa'a iā ia i kēia lā. Kaulana kēia puke wehewehe 'ōlelo.




Makemake au e ho'ohana i kēia puke ma Ulukau, akā aia nā pilikia ma Ulukau i kekahi mau manawa. Inā he kēia puke wehewehe 'ōlelo ka'u, hiki ia'u ke ho'ohana iā ia aia nō i ka'u makemake 'ana. Ua 'ike au i ka puke wehewehe 'ōlelo Hawai'i–Iāpana ma ka hale kū'ai puke, akā pipi'i loa kēlā puke!


A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050908

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

three, three times - 'ekolu
four, four times - 'ehā
five, five times - 'elima
six, six times - 'eono
seven, seven times - 'ehiku
eight, eight times - 'ewalu
nine, nine times - 'eiwa
ten, ten times - 'umi
pink - 'ākala
yellow - melemele
blue (eyes, clothes, western things) - polū
deep blue (sea) - uliuli
green (vegetation) - uliuli
dark black (clouds) - uliuli
black and blue color (bruise) - uliuli
purple - poni
next - a'e
the next house, house next-door - ka hale a'e
different person - kanaka 'ē a'e
Who will be next? - 'O wai hou a'e?
And what next? - Ā he aha a'e?
better - maika'i a'e
different beer - pia 'ē a'e
self - iho
yourself - 'oe iho
here in Waikiki - i Waikīkī nei
food - mea 'ai
Manoa (place name) - Mānoa
to know, be acquainted with - kama'āina
spear - ihe

2005-09-07

Ana Hele Wāwae

Pō'akolu, 7 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

I kēia pō, māluhiluhi au a 'a'ole makemake e kākau nui ma 'ane'i. E ho'omaka ana au e a'o aku i nā papa ma ke kula ki'eki'e hou i ka lā 'apōpō.

He ana hele wāwae ka'u. Ua 'ike 'oukou i ke ana hele wāwae? He ana hele wāwae kēia.






'Ele'ele ka'u ana hele wāwae.

A hui hou.

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050907

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

hotel - hōkele
Santa Claus - Kanakaloka
kangaroo - kanakalū
captain - kāpena
tapioca - kapioka
sex, gender - keka
celery - kelaki
jelly - kele
guitar - kīkā
silk - kilika
cinnamon - kinamona
guava - kuawa
sweater - kueka
soup - kupa
lawyer - loio
mosquito - makika
mango - manakō
pine, pine tree - paina
palm, palm tree - pāma
piano - piano
peacock - pīkake
jasmine - pīkake
flower vase - pika pua
to get a fever - pi'i ka wela
walnut - walanuka
vanilla - wanila
vinegar - wīneka
zero - 'ole
one, once - 'ekahi
two, twice - 'elua

2005-09-06

Ke kī mai Kelemānia

Pō'alua, 6 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Aia ke kaipuni ikaika i Pukuoka i kēia manawa. Ke ua nui nei a ikaika loa ka makani.

'A'ole hiki ia'u ke ho'ohana i nā puke wehewehe 'ōlelo o Ulukau. Aia nā pilikia me kēlā paena pūnaewele i nehinei a me kēia lā.

Ke inu nei au i ke kī mai Kelemānia i kēia manawa. He makana mai kekahi haumana kēia kī 'ono loa. 'A'ole maopopo ia'u ka inoa o kēia kī, akā momona loa! Aloha nui au i ke kī, akā 'a'ole au makemake i ke kope. 'Awa'awa i ke kope.

A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050906

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

maybe so, perhaps - pēlā paha
Where is ~ - Aia i hea ~ ?
restroom - lumi ho'opaupilikia
to put an end to, get rid of - ho'opau
bank - panakō
to insert, put in, deposit - ho'okomo
to deposit money in the bank - ho'okomo i ke kālā i ka panakō
Why? - No ke aha?
pencil - penikala
table - pākaukau
tablespoon - (ke) puna pākaukau
spoon - (ke) puna
teaspoon - (ke) puna kī
chair - noho
city, town - kūlanakauhale
knife - pahi
to smoke (tobacco) - puhi
cigarette - kikaliki
to pay - uku
interesting - hoihoi
boring - manakā
not interesting - hoihoi 'ole
energetic, lively - 'eleu
chilly - hu'ihu'i
cold - anuanu
warm - mahana
old - kahiko
uncle - 'anakala
angel - 'ānela
guardian angel - 'ānela kia'i

2005-09-05

Ke Kaipuni

Pō'akahi, 5 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Nui loa ke kaipuni! I ka lā 'apōpō, 'a'ole pono au e hele i ke kula.



Nā Hua'ōlelo Hou – 20050905

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

slippery - kika
tiger - kika
Korea - Kōlea
North Korea - Kōlea 'Ākau
South Korea - Kōlea Hema
north - 'ākau
south - hema
paper, cards - pepa
to play cards - pā'ani pepa
sack, bag - (ke) 'eke
paper sack, paper bag - (ke) 'eke pepa
paper lei - lei pepa
towel, napkin - kāwele
paper towel, paper napkin - kāwele pepa
deck of cards - pu'u pepa
Filipino - Pilipino
notebook - kālana kākau
ice cream - haukalima
ice - hau
cream - kalima
recorder - mīkini 'apo leo
broom - pūlumi
chili - nīoi pepa
daily newspaper - nūpepa puka lā
bamboo - 'ohe
rose - loke
beef jerky - pipi kaula
rope, cord - kaula
engineer - wilikī
to wind, twist, turn - wili

2005-09-04

Ka mea 'ai Kōlea

Lāpule, 4 Kepakemapa 2005

Aloha mai kākou!

Ua hele au i Airefu i ke kakahiaka me Kale, Kimiko, Atsuko, a me Kuga Wahine a ua kōkua e ho'omo'a i ka mea 'ai Kōlea Nui nā kānaka! Ua hoi au i nā kānaka mai Kina, Wiekanama, 'Inidonesia a me Pulukalia. Ua 'ai nui au! I kēia manawa, māluhiluhi iki au. Auē! Pau ke kau wela ho'omaha i kēia lā a pono au e hana nui mai ka lā 'apōpō, akā 'a'ole pilikia! Aloha nui au i ka'u hana!

E hele mai koke ana ke kaipuni i Pukuoka nei. Pēlā paha i ka lā 'apōpō a ia lā aku?

A hui hou.

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050904

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

mutton - 'i'o hipa
guardian, keeper, master - kahu
shepherd - kahu hipa
wheel - huila
whisky - wekekē
wharf - uapo
Jesus - Iesū
diamond - kaimana
soap - kopa
fragrant, perfumed - 'ala
perfumed soap - kopa 'ala
bath soap - kopa 'au'au
laundry soap - kopa holoi
powdered soap - kopa pauka
powder - pauka
milk - waiū
powdered milk - waiū pauka
brush - palaki
toothbrush - palaki niho
pitcher - pika
pizza - pai pika
George - Keoki
lucky - laki
market - mākeke
Norway - Nolewai
the Norwegian Sea - ke kai 'o Nolewai
king (English) - kini
wine - waina
Italy - 'Īkālia
gasoline - kakalina

2005-09-03

'Eha iki ko'u mau maka.

Aloha mai kākou!

'Eha iki ko'u mau maka. Ua makemake au e hana i kēia paena pūnaewele a ua ho'ohana nui au i ka lolouila i nehinei. I ka pō, e kama'ilio ana au me Lopaka ma ka pūnaewele puni honua.

A hui hou!

Nā Hua'ōlelo Hou – 20050903

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

vault, cabinet, depository - waihona
library - hale waihona puke
in the evening - i ke ahiahi
to go for a walk, stroll - holoholo
to relax - nanea
bar - hale inu
tea house, tea shop - hale inu kī
coffee shop, cafe - hale inu kope
at night - i ka pō
hungry - pōloli
to become, get (used with adj) - hele ā, hele a
to become hungry - hele ā pōloli
to become angry - hele ā huhū
to become fat - hele ā momona
to become drunk - hele ā 'ona
Chinese restaurant - hale 'aina Pākē
Chinese - Pākē
full (after eating) - mā'ona
to become full - hele ā mā'ona
Are you(1) full? - Ua mā'ona 'oe?
table of contents - papa kuhikuhi
basic - kumu
alphabet - pī'āpā
home - home
sheep - hipa
wool - hulu hipa
sheepskin - 'ili hipa
to watch, guard - kia'i
sheep dog - 'īlio kia'i hipa
meat - 'i'o

2005-09-02

Nā Hua'ōlelo Hou - 20050902

Aloha mai kākou! I kēia lā, e ho'opa'a ana au i kēia mau hua'ōlelo hou.

to want - makemake
to want to - makemake e
I want to drink. - Makemake au e inu.
to forget - poina
to forget to - poina e
I forgot to drink. - Ua poina au e inu.
pandanus, screw pine (plant) - hala
very, really, truly - maoli
very good - maika'i maoli
very expensive - pipi'i maoli
people - po'e
to look for, search - 'imi
tree - lā'au
wooden house - hale lā'au
feather - hulu
feather lei - lei hulu
nation - lāhui
Hawaiian nation - lāhui Hawai'i
France - Palani
French, French language - 'ōlelo Palani
song - mele
plumeria - pua melia
on Monday - i ka Pō'akahi
in the early morning - i ke kakahiaka nui
university - kula nui
class - papa
Hawaiian language class - papa 'ōlelo Hawai'i
in the afternoon - i ka 'auinalā
to finish - pau
to rest, take a rest - ho'omaha

Aloha mai kākou!

Aloha mai kākou! I kēia lā, ua ho'omaka au i kēia blog. Ke a'o mai nei au i ka 'ōlelo Hawai'i i kēia manawa. A hui hou!